UZAKTAN ÇEVİRİ KILAVUZU[1]

Sürüm, 09-01-2019

Giriş

Bu belgede, Uzaktan Eş Zamanlı Çeviri (USÇ) veya Uzaktan Çeviri (UÇ) olarak da adlandırılan, video aracılığıyla eş zamanlı olarak uzaktan gerçekleştirilen konferans çevirmenliğine ilişkin çalışma koşulları hakkında AIIC tarafından belirlenen asgari standartlara ve iyi uygulama önerilerine yer verilmektedir.[2]

Belge, çevirmenin çalışırken konuşmacılar ve dinleyicilerle aynı ortamda bulunmadığı durumlara ilişkin rehberlik sunmaktadır. UÇ, çevirmenlere sesin yanı sıra bir veya birden fazla ekrandan görüntünün de aktarılmasıyla, eş zamanlı çeviri hizmetinin uzaktan verilmesi anlamına gelmektedir.

Bu kılavuz esasen konferans çevirmenleri için yazılmış olsa da çeviri hizmeti satın alanlar, etkinlik ve konferans düzenleyicileri, danışman çevirmenler ve UÇ için teknik ekipman geliştiren ve tedarik edenler için de faydalı olabilir. Belgede işaret dili çevirmenliğine ilişkin çalışma koşullarına da yer verilmiştir. İşaret dili çevirmenliğinin koşulları, “Konferanslarda ve internet üzerinden yapılan yayınlarda işaret dili çevirmenlerinin konumlandırılmasına ilişkin kılavuz” başlıklı AIIC belgesinde de ayrıntılı şekilde ele alınmıştır: (https://aiic.org/document/4524/Guidelines%20for%20positioning%20of%20sign%20language%20interpreters%20in%20conferences%20including%20web-streaming.pdf).

Not: Bu belge, çevirmen aracılığıyla gerçekleştirilen ancak konuşmacıların ve/veya dinleyicilerin görüntülerinin çevirmene aktarılmadığı etkinlikleri (telefon görüşmeleri veya telekonferanslar gibi) kapsamaz.

Konum

Eş zamanlı konferans çevirmenliği ekip işidir. Çevirmen, kendi kabini ve diğer kabinler ile (iletişim, iş birliği, sırayla çalışma gibi hususlarda) sorunsuz bir şekilde çalışabilmelidir. Birlikte etkin bir şekilde çalışmak için, tüm çevirmenlerin (UÇ merkezi olarak da anılan) aynı odada veya mekânda olmaları şiddetle önerilir. Bilişsel yükün artmaması için münferit dil ekipleri/kabinler aynı yerde konumlandırılmalıdır.[3]

Bir teknisyenin de hazır bulunduğu UÇ merkezi, ekip üyelerinin aynı yerde birlikte çalışabilmesini sağlar. UÇ merkezi kontrollü bir ortamdır. Merkez/platform sağlayıcısı aşağıdakilerden sorumludur:

Veri bağlantısının kalitesini ve sürekliliğini sağlamak.[4]
İletişimin baştan sona gizliliğini güvence altına almak.
Sadece çevirmen tarafından kullanılacak, ses yalıtımlı bir ortam sağlamak (ideal olarak (sabit kabinler hakkında) 2603 sayılı ISO standardına veya (taşınabilir kabinler hakkında) 4043 sayılı ISO standardına uygun kabinler).
20109:2016 sayılı ISO standardı, Ek B.1’e uygun çeviri konsolları veya aynı temel işlevlere sahip çevirmen arayüzleri sağlamak.
Çevirmenin konferans belgelerine erişimini ve belgeler dinleyicilere gösterilirken çevirmenin de bu belgeleri görmesini sağlamak.

Çevirmenin doğrudan olmayan bir kaynak üzerinden (ör. ekran ve/veya ses beslemesi) girdi alması, bilişsel yükünü arttırır. Çeviri kalitesinin devamlılığını sağlamak için, toplantının süresine göre UÇ ortamında ilave çevirmenlerin görevlendirilmesi gerekebilir.[5]

Konferans teknisyeninin hazır bulunması

Ekipmanın doğru çalışmasında çevirmenlere destek olmak üzere etkinlik boyunca gerekli yetkinliklere sahip en az bir konferans teknisyeni de ortamda bulunmalıdır. Tüm çeviri sistemi, çevirinin yapıldığı merkezdeki bu teknisyen veya ikinci bir teknisyen tarafından gözetilmeli ve kontrol edilmelidir. İkinci teknisyen çevirmenin çeviri hizmetini verdiği yerde olabileceği gibi, başka bir yerde de konumlandırılabilir.

Kabin eşyaları ve çeviri ekipmanı

Çeviri konsolları ISO 20109 gerekliliklerine uygun olmalıdır.
Yazılım tabanlı çevirmen arayüzlerinin kullanıldığı durumlarda, söz konusu arayüzler de aynı işlevleri sağlayabilmelidir. Yazılıma erişim, UÇ platformu sağlayıcısının etkinlik boyunca erişebildiği ayrı bir bilgisayar/bu iş için özel olarak ayrılmış iş istasyonu üzerinden sağlanmalıdır.

Her çevirmene diz üstü bilgisayarın ve belgelerin rahatlıkla sığabileceği bir çalışma masası sağlanmalıdır.
Her çevirmen için ayarlanabilir bir sandalye bulundurulmalıdır.[6]
Her çevirmen için, çok yer kaplamayan, az ısı yayan, ayarlanabilir bir masa üstü okuma lambası bulundurulmalıdır.
Çeviri ekipmanları (konsollar, arayüzler) yaşlı ve engelliler de dahil olmak üzere herkes tarafından erişilebilir olmalıdır.

İlgili belgelere erişim

Etkinlik ile ilgili tüm belgelere çevirmenin merkezî erişimi sağlanır. Belgeler, etkinlikten makul bir süre öncesinde erişime açılır ve etkinlik boyunca erişilebilir kalır.
Etkinlik sırasında, çevirmenin atıfta bulunulan eksik belgeleri isteyebileceği bir irtibat kişisi olmalıdır.

Gizlilik ve verilerin korunması

Gizlilik ve verilerin korunmasına ilişkin kurallar, çalışma ortamını ve veri aktarımında kullanılan sistemleri tedarik eden taraflarca, bağlayıcı bir anlaşma çerçevesinde belirlenmelidir. Anlaşma; etkinliğin veri sistemine bağlanacak altyapının, gizlilik ve verilerin korunmasıyla ilgili tüm tedbirlere uyduğundan kimin sorumlu olacağını belirtmelidir. Çevirmenlerin kendi mekânlarından çalışmaları önerilmez.

Kişisel veriler

Kişisel verilerin işlenmesi konusunda gerçek kişileri koruyan kurallara ve kişisel verilerin serbest dolaşımına ilişkin kurallara her daim uyulmalıdır.[7]

Bilgilendirme

Çevirmen, UÇ platformunun nasıl kullanılacağına dair teknik olarak bilgilendirilmeli ve bilgilendirme için ayırdığı süre karşılığında ücret almalıdır.
Müşterilerin sunulan hizmetin kalitesinden memnun olduğundan emin olmak için, UÇ platformunu önceden denemeleri sağlanmalıdır. Etkinlikten önce çevirmenler, konuşmacılar ve etkinliği düzenleyenler ile bir bilgilendirme oturumu düzenlenmesi önerilir. Bu oturum, çevirmenlerin konuşmacıların seslerine, konuşma veya işaret dilini kullanma tarzlarına aşina olmalarına, etkinlik ile ilgili bilgi toplamalarına ve çeviri görevine en iyi şekilde hazırlanmalarına yardımcı olur.

Kayıt ve internet üzerinden yayın

Fikri mülkiyet düzenlemeleri uyarınca,[8] çeviri hizmetinin kaydedilmesi söz konusu ise, çevirmenlerden yazılı onay alınmalıdır.
Çevirmen, müşteri ile imzalayacağı sözleşmede, sunduğu çeviri hizmetinin nasıl kullanılacağını düzenleyen maddelere yer vermelidir.
İnternet üzerinden yayınlanan (webstreaming) ve/veya arşivlenen çeviri kayıtlarına, görüntü ve ses aktarımı üzerinden yapılan çevirinin (bir ses veya video kanalı üzerinden yapılanlar dahil), iletişimi kolaylaştırma amacı taşıdığını ve etkinliğin gerçeğe eşdeğer bir kaydı olmadığını belirten bir dil uyarısı eklenmelidir.

Ekip içi iletişim

Çeviri konsolunda yer alan bir işlev sayesinde, çevirmen ve diğer ilgili kişiler arasında her daim iletişim sağlanabilmelidir. Çevirmenin asıl görevi olan çeviri sunumunun sekteye uğramaması için, söz konusu işlevin kullanımı çevirmene ilave bilişsel yük getirmemelidir. Ekip içi iletişim aşağıdakiler arasında mümkün olmalıdır:

Çevirmen ve teknisyen.
Çevirmen ve etkinlik moderatörü.
Aynı çıkış dili kanalını kullanan çevirmenler.
Aynı etkinlikte görev yapan tüm çevirmenler.

İşaret dili çevirmenleri bir çeviri konsolu kullanmaz, bu nedenle ilgili kişilerle iletişim kurmaları için nasıl bir yöntem izleneceğine etkinlikten önce örneğin doğrudan çeviri ekibi şefiyle birlikte karar verilmelidir.

Ekranlar

Çevirmenler konferans salonunun dışında, başka bir mekândadır, dolayısıyla kendilerine ekran veya video monitörü aracılığıyla görüntü aktarılmalıdır.

Ekranlar, tercihen LED özelliği taşımalı ve çevirmenin görüntülenen metni rahatça okuyabileceği veya görüntüleri rahatça görebileceği kadar büyük olmalıdır. Etkinlik ile bağlantılı herhangi bir noktadan müdahil olan konuşmacılar ve katılımcılara ve/veya dinleyicilere gösterilen her türlü görsel malzeme, tercihen sadece bu iş için ayrılmış bir ekran üzerinden çevirmene aynı anda görsel olarak aktarılmalıdır. Konuşan kişi, doğru en-boy oranı ile ana ekranın en az yüzde 65’ini kaplayacak şekilde gösterilmelidir. Oturum başkanı da dahil olmak üzere diğer katılımcılar ve etkinlik salonunun genel bir görüntüsü ekranın geri kalan kısmında veya ayrı ekranlarda gösterilmelidir. İşaret dili kullanılarak yapılan sunum veya konuşmalarda, işaret dilini kullanan kişi, belinden başının üstüne kadar görünecek şekilde ekrana yansıtılmalıdır. Konuşmayı metne dönüştüren hizmetlerin[9] kullanılması halinde, canlı metin akışı için ayrı bir ekran kullanılmalıdır.

İşaret dili çevirmenleri için birden fazla görsel akış sağlanmalıdır:

Salonun panoramik görüntüsü.
Konuşan veya işaret dili kullanan konuşmacı, moderatör veya katılımcının görüntüsü.
İşaret dili çevirmeninin görüntüsü (işaret dili çevirmeninin kendi konumunu ve görüntüsünü kontrol edebilmesi için).
Dinleyicilere gösterildiği şekliyle belgeler.

Ekranlar her bir kabinin içine yerleştirilebileceği gibi kabinin veya kabinlerin önüne daha büyük bir ekran da koyulabilir. İşaret dili çevirmenleri için de aynı görsel akışın sağlanması gerekir, ancak kullanıcının işaret dili çevirmenini iyi görebilmesi için ekranlar çevirmenin önüne çapraz biçimde yerleştirilmelidir.[10]

Ekranda gösterilen görseller, (netlik, renk, kontrast, parlaklık ve akıcılık açısından) yüksek kalitede ve görülebilecek kadar büyük olmalıdır. Çevirmen kontrast ve parlaklık ayarlarını kendisi yapabilmelidir.

İşaret dili çevirmenlerinin konumlandırılması

İşaret dili çevirisi ekibinin birlikte çalışabilmesine yetecek kadar büyük bir alan ayrılmalı, ekip üyelerinin her biri diğerlerini görebilmelidir. Çalışan çevirmenin en az 1,5 x 1,5 metrelik (en fazla 2 x 2 metre) bir alana ihtiyacı vardır.
İkinci çevirmen, çalışan çevirmenin yaklaşık 1 ila 3 metre önünde oturur. Sandalye tercihen dönmeyen ve kolçakları varsa da alçak olan bir sandalye olmalıdır. Çalışan çevirmenlerin ihtiyacına göre ergonomik olarak da ayarlanabilmelidir.

İşaret dili çevirmenin görünürlüğü

İşaret dili çevirmeninin arkasına, çevirmen ile zıtlık oluşturacak düz renkte (ör. mavi-gri) ve görsel olarak dikkat dağıtmayan bir zemin perdesi yerleştirilmelidir.
İşaret dili çevirmeninin üzerine doğrudan ışık verilmemeli, ışık nedeniyle yüzünde ve ellerinde herhangi bir gölge oluşmamalıdır.

İşaret dili çevirmenlerinin video ve kamera görüntüleri

İşaret dili çevirmenleri için ayrı bir kameraman ayarlanmalıdır. Kameraman, görüntü yüksekliğini çevirmene göre ayarlamaktan sorumludur.
Çalışan işaret dili çevirmeninin doğrudan kameraya bakabilmesi için kamera çevirmenin tam karşısına yerleştirilmelidir.
İşaret dili çeviri hizmetinden yararlananlar, çevirmenin görüntü ile iç içe olduğu tek renk ekran kullanmayı tercih eder. Yeşil veya mavi ekran olarak da bilinen bu sistemde, teknisyen, etkinliğin internet üzerinden yayınlanan görüntüsü ile işaret dili çevirmeninin görüntüsünü üst üste bindirir. İşaret dili çevirmeni, ekranın en az 1/6’sını kaplamalıdır.
İşaret dili kullanan bir kişinin söz alması halinde, kamera işaret dilini kullanan konuşmacıyı çekmelidir (konuşma diline doğru çeviri yapan çevirmeni değil).

Teknik gereklilikler

Uluslararası çapta kabul görmüş ve yaygın olarak kullanılan bir dizi ISO standardı mevcuttur. Bu standartlar, eş zamanlı çeviri için kullanılan ekipman ile etkinlik ile aynı mekânda verilen çeviri hizmeti sırasındaki ses ve görüntünün niteliği ve çevirmenlere aktarımına ilişkin teknik gereklilikleri kapsar (ISO 2603, 4043, 20108 ve 20109). ISO 20108’de yer alan uzaktan çeviri ile ilgili bazı özel gereklilikler dışında, söz konusu standartlar esasen uzaktan çeviri çözümleri için hazırlanmış olmasa da uzaktan çeviriye de birebir uygulanabilecek bir dizi eş zamanlı çeviri parametresi mevcuttur.

Eş zamanlı olarak yapılan uzaktan çeviri için aşağıdaki temel parametre ve işlevsellikler geçerlidir:

Mikrofon yönetimi

Tercihen sadece tek bir mikrofon açık olmalıdır. Sistem, (konuşmacıların hızla değiştiği etkileşimli tartışma oturumları gibi) özel bazı gereksinimleri karşılamak üzere farklı mikrofon yönetimi ayarlarına olanak tanımalıdır.
Gerektiğinde diğer tüm mikrofonları kapatabilecek bir kişi olmalıdır (moderatör, operatör veya oturum başkanı).
Uzaktan bağlanan tüm ses kaynakları (dizüstü bilgisayarlar, akıllı telefonlar vb. dahil) sistem içinde yönetilmelidir.
İşaret dili çevirmenleri, uzaktan çalıştıkları durumlar da dahil olmak üzere, genellikle bir kabin içinde konumlanmaz. İşaret dili çevirmenlerinin bir konuşma diline röle vermeleri gerektiğinde kullanmaları için bir telsiz mikrofon bulundurulmalıdır.

Frekans yanıtı

Hem konuşmacıların hem de çevirmenlerin mikrofonları ve kulaklıkları (çevirmenin mikrofonu, röle modunda çalışırken konuşmacı mikrofonu haline gelir) 125 Hz ve 15000 Hz arasında doğru ses frekansı üretebilmelidir.[11] Bu kural, el mikrofonları, yaka mikrofonları, kafa mikrofonları ve diğer tüm mikrofon türleri ile dizüstü bilgisayar ve video konferans sistemleri gibi dış kaynaklardan gelen ses girdileri için de geçerlidir.

Akustik geri besleme ve akustik şokun engellenmesi

Çevirmenlerin ve katılımcıların işitmesine zarar gelmemesi için, akustik geri beslemeyi engelleyecek ve akustik şoktan koruyacak tedbirler alınmalıdır.[12]
Kullanılan sistemler, birçok mikrofonun aynı anda açık kalmasından kaynaklanan ses bozulmasını azaltıcı tedbirler içermelidir.

Akustik yankı giderici

Etkinliğe (konferansa) bağlı olan tüm mekânlarda akustik yankı gidericiler kullanılmalıdır.

Dış kaynaklar

Dizüstü bilgisayar ve video konferans sistemleri gibi dış kaynaklardan gelen ses girdileri, en azından yukarıda frekans yanıtı bölümünde belirtilene eşit bir dinamik aralığa sahip olmalıdır.
Video konferans mikrofonlarını açıp kapatmak veya sessize almak mümkün olmalıdır.

Görüntü kalitesi

Çevirmene aktarılan görüntü kalitesi, bulanıklık veya donma gibi görsel bozukluklara mahal vermeyecek seviyede tutulmalıdır.
Aşırı bulanıklık, donma veya görsel bozukluk halinde, düzgün görüntü elde edilene kadar çeviriye ara verilmesi gerekebilir.
Etkinlik kapsamında uzaktan video gösterilmesi halinde, çevirmen ancak söz konusu video (ve videoya bağlı ses) kendisine bu belgede belirtilen ses ve görüntü kalitesi ile ilgili koşullara uygun bağımsız bir video beslemesi olarak aktarıldığında (ana video akışı dışında) eş zamanlı çeviri yapabilecektir. Bu koşulların karşılanmaması durumunda eş zamanlı çeviriye ara verilmesi gerekecektir.

Ses ve görüntü senkronizasyonu

Uzaktan aktarılan ses ve görüntü birbiriyle senkronize olmalıdır.
Ses görüntüden en fazla 45 ms geç gelebilir.
Ses görüntüden en fazla 125 ms önde gidebilir.

Gecikme

Görüntü ve ses kaynağında üretildikten sonra en fazla 500 ms içinde çevirmenin ekranına ve kulaklığına gelmelidir.
Asıl konuşma ile dinleyicilere eş zamanlı çevirinin ulaşması arasındaki süre en fazla 1000 ms olmalıdır.

EK 1 TANIMLAR

Bilişsel yük

Zihinsel iş yükü ve bilişsel yük teorisi araştırmaları ışığında, sözlü çeviride bilişsel yük, çevirmenin belli bir ortamda çeviri yapmak için sınırlı bilişsel kapasitesinden ayırdığı pay olarak tanımlanır.

Uzaktan çeviri [13]

Konuşmacı ve dinleyicilerden ayrı bir konumda, bilişim teknolojileri kullanılarak (BT), konuşmacı(lar)dan sadece ses (uzaktan sesli çeviri) veya ses ve görüntü (uzaktan görüntülü çeviri) aktarımı ile gerçekleştirilen çeviri.

Münferit dil ekipleri

Aynı dillere doğru çeviri yapan ve aynı kabini paylaşan kabindaşlar veya meslektaşlar.

Çeviri merkezi

Bir platform sağlayıcısının birden fazla dil ekibine birlikte çalışma imkânı sağladığı yer veya mekân.

Eş zamanlı çeviri

Kaynak Metnin alınması (dinleme) ile Hedef Metnin üretilmesinin(konuşma) eş zamanlı olarak gerçekleştiği çeviri türü. İşaret dili kullanıldığında, kaynak metin görsel veya işitsel olabilirken, hedef metin işaret dili veya konuşma dilinde olabilir.

Uzaktan görüntülü çeviri

Konuşmacı ve dinleyicilerden ayrı bir konumda yapılan ve bilişim teknolojileri (BT) kullanılarak, konuşmacılardan çevirmene ses ve görüntü aktarımı gerçekleştirilen çeviri türü.

Başlıca özellikler: Çevirmen konuşmacı ve dinleyicileri doğrudan görmez. Konuşmacı, dinleyiciler ve dinleyicilere gösterilen görsel malzemeler, çevirmene bir veya birden fazla ekran aracılığıyla gösterilir.

EK 2 KONTROL LİSTESİ

Çevirmen, bir etkinlik sırasında çevirmenlere ses ve görüntü aktarımı ve dinleyicilere ses aktarımıyla ilgili ortaya çıkabilecek teknik sorunlar nedeniyle çevirmenin sorumlu tutulamayacağına dair uzaktan çeviri (UÇ) platformu sağlayıcısının bir beyan imzalamasını talep etmelidir. Çevirmen, olası veri kayıpları için de sorumluluk üstlenmemelidir. Görev başlamadan önce, çevirmenlerin ekipmanın kullanımıyla ilgili bilgilendirme toplantısı talep etmesi ve bu toplantıya katılması önerilmektedir.

Bir UÇ görevini kabul etmeden önce, aşağıdaki hususların dikkate alınmasında ve netleştirilmesinde fayda vardır:

İş karşılığı alınacak ücret ve ilave telif ücreti.
Kullanılacak teknolojik platformun türü.
Platformun ISO 20108/20109’a uygunluğu.
Etkinlik sırasında sunulacak teknik destek.
Ekip üyeleri ve etkinlik paydaşlarıyla canlı iletişim.
Sistemin test edilmesi için ayrılan süre.
Müşteriler/son kullanıcılar.
Röle olasılığı.
İşaret dili çevirmenlerinin çeviri yönü.

Uyarı: Bu kontrol listesi ilgili maddelerin tamamını içermemektedir ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda düzenli aralıklarla güncellenecektir.

EK 3 KAYNAKÇA

Uzaktan Çeviri hakkında AIIC Tutumu (2018) https://aiic.org/document/4837/AIIC_position_on_TFDI_05.03.18.pdf

Amato, A et al. (eds.) (2018), Handbook of Remote Interpreting, Erasmus + Ka2 Project no. 2015-1-IT02-KA203-014786 SHIFT – Shaping the Interpreters of the Future and Today, http://amsacta.unibo.it/5955/1/HANDBOOK_SHIFT.pdf

Belisle-Hansen, J. P. (2016) Interpreting at a distance: A comparative analysis of turn- taking in video remote interpreting and on-site interpreting, Unpublished M.A. thesis, University of Oslo, https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/51569/Hansen- Jessica_Interpreting-at-a-distance.pdf?sequence=1

Bower, K. (2015) Stress and Burnout in Video Relay Service (VRS), Journal of Interpretation 24(1): 1-16. http://digitalcommons.unf.edu/joi/vol24/iss1/2 Braun, S. (2015) Remote Interpreting, In H. Mikkelson & R. Jourdenais (Eds.) Routledge Handbook of Interpreting. London/New York: Routledge.

Causo, J. E. (2012) Conference interpreting with information and communication technologies – experiences from the European Commission DG Interpretation, http://www.videoconference-interpreting.net/wp- content/uploads/2014/04/11_Esteban_Causo.pdf

Flerov, C. (2015) Remote Simultaneous Interpreting: Options and Standards, ATA 2015.

Napier, J. et al. (eds.) (2018) Here or There: Research on Interpreting via Video Link. Washington D. C.: Gallaudet.

Napier, J. and Leneham, M. (2011). ““It Was Difficult to Manage the Communication”: Testing the Feasibility of Video Remote Signed Language Interpreting in Court,” Journal of Interpretation: Vol. 21 : Iss. 1 , Article 5. Available at: https://digitalcommons.unf.edu/joi/vol21/iss1/5

Seeber, K. (2018) Cognitive Load in Simultaneous Interpreting: New Models,

Interpreting, 13(2):176-204.

Seeber, K. (2018) “Distance Interpreting survey: Answers to seven questions”.

members.aiic.net <https://members.aiic.net/p/8640>.

Seeber, K. et. al. (2018) Interpreting from the sidelines, in M. Field (ed.)

Communicate! no. 73: 8-11.

Skinner, R. et al. (2018) Interpreting via Video Link: Mapping the Field, Here or There: Research on Interpreting via Video Link, J. Napier, S. Braune and R. Skinner (eds.), Washington D. C.: Gallaudet, 11-35.

Ziegler, K. and Gigliobianco, S. (2018) Present? Remote? Remotely present!, In C. Fantinuoli (Ed.) Interpreting and technology (Translation and Multilingual Natural Language Processing 11). Berlin: Language Science Press.

[1] Kılavuzun resmi olmayan Türkçe çevirisini Türkiye Konferans Tercümanları Derneği (TKTD) yapmıştır.

[2] Aşağıdaki kılavuz, Uluslararası Konferans Tercümanları Derneği (AIIC) Uzaktan Çeviri Çalışma Grubu tarafından kamuya açık bilgiler ile bilim insanları, AIIC komiteleri ve çalışma grupları ile münferit çevirmenlerin yürüttüğü araştırmalardan elde edilen bulgulara dayanılarak hazırlanmıştır. Kılavuz, ilgili yerlerde, Uluslararası Standardizasyon Teşkilatının (ISO) uluslararası yetkin uzmanları tarafından geliştirilen ve ulusal standart kuruluşları aracılığıyla teşkilata üye ülkeler tarafından kabul edilen ISO standartlarına ve ilgili araştırma bulgularına dayanmakta ve atıfta bulunmaktadır.

[3] Halihazırda piyasada mevcut bulunan uzaktan çeviri çözümleri, metin ile yazışma özelliği de içermekte, bu da çevirmenin bilişsel yükünü arttırmaktadır.

[4] İnternet bağlantısı/bant genişliği: Ses de içeren her HD video beslemesi için 4Mbps hızında bağlantı sağlanmalıdır. Örneğin, kurulacak düzenekte, konuşmacı için 1 video beslemesi (yüz mimiklerinin görünebileceği yakın çekim), konuşmacının sahne görüntüsü için 1 video beslemesi, dinleyicileri gösteren 1 video beslemesi, belge sunumlarını gösteren 1 video beslemesi varsa, toplam 16 Mbps indirme hızının sağlanması gerekir. Bu bant genişliğinin etkinlik süresince devam etmesi sağlanmalıdır; bu birim, bağlantı hızının ulaşabileceği en yüksek seviye olmamalıdır.

[5] Gelecekte yapılacak araştırmaların bu konuyu daha da aydınlatacağı düşünülmektedir. Şu an için, Avrupa Komisyonu Sözlü Çeviri Birimi, SCIC, Avrupa Birliği Konseyi’nin öğle ve akşam yemeği toplantılarında uzaktan çeviri hizmeti verdiği süreyi kısaltmaktadır.

[6] Ayrıntılar için bkz. ISO 20109, Ek B.

[7] Bkz. ör. AB Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR)

[8] Bkz. Evrensel Telif Hakları Sözleşmesi ve Edebi Eserlerin ve Sanat Eserlerinin Korunması hakkında Bern Sözleşmesi

[9] Yeniden konuşma, konuşmadan metne canlı çeviri, velotyping, mahkeme katipliği ve altyazı bindirme olarak da anılmaktadır.

[10] Tüm teknik özellikler için bkz. “Konferanslarda ve internet üzerinden yapılan yayınlarda işaret dili çevirmenlerinin konumlandırılması hakkında kılavuz” (https://aiic.org/document/4524/Guidelines%20for%20positioning%20of%20sign%20language%20interpreters%20in%20conferences%20including%20web-streaming.pdf)

[11] Daha fazla bilgi için bkz. ISO 20109, Madde 4.

[12] Çevirmenler bir görevi kabul etmeden önce bir kompresör sınırlandırıcının kurulup kurulmayacağını sormalıdır. Çevirmenlerin; (mevcut işitme seviyesini belirlemek amacıyla) işitme testine girmeleri, engellilik sigortası yaptırmaları, işitme koruyucu cihaz satın almayı değerlendirmeleri (ör. PreservEar veya LimitEar) ve meydana gelebilecek herhangi bir olayın raporlanmasını sağlamaları önerilmektedir.

[13] Orijinal İngilizce metinde “remote” ve “distant” çeviri adı altında iki farklı terim birbirinin yerine kullanılmıştır. Türkçe metinde tek terim olarak her ikisi için de ‘uzaktan çeviri’ ifadesi kullanılmıştır.

AIIC Uzaktan Çeviri Kılavuzu